Rolnictwo odgrywa niezastąpioną rolę w naszym życiu, każdego dnia niezawodnie dostarczając na nasze stoły i do naszych firm całą gamę produktów rolnych, owoców, warzyw, nabiału i mięsa. Jednak ze względu na związane z tym procesy przemysł ten jest również narażony na regularne zagrożenia związane z toksycznymi gazami. Szczególnym problemem jest siarkowodór (H2S), którego toksyczne stężenia występują w wielu gospodarstwach, w tym w zbiornikach na gnojowicę i w ściekach.
Oprócz H2S, emisje metanu, dwutlenku węgla i podtlenku azotu sprawiają, że sektor rolniczy, a w szczególności hodowla zwierząt, w znacznym stopniu przyczynia się do globalnej emisji gazów cieplarnianych. Niebezpieczne gazy mogą znajdować się w silosach, magazynach obornika, komorach fermentacji beztlenowej, koszach na ziarno i nieprawidłowo wentylowanych stodołach, by wymienić tylko kilka z nich. Wszystkie te substancje, jeśli nie są monitorowane i nie zostaną wykryte, mogą w dłuższej i krótszej perspektywie szkodzić ludziom, zwierzętom gospodarskim i środowisku.
Oprócz dążenia do stosowania mniej niebezpiecznych, alternatywnych materiałów w procesach rolniczych, zadaniem pracowników sektora jest wdrażanie niezawodnego i solidnego sprzętu do monitorowania i wykrywania gazów, aby być na bieżąco z poziomem gazów w każdym środowisku. Dzięki tym informacjom kontrola nad wspomnianymi substancjami i gazami jest znacznie łatwiejsza do osiągnięcia.
Opis
Bezbarwny i bezwonny metan (CH4), jest gazem palnym i pochodzi z procesu beztlenowej fermentacji materiału organicznego. W zależności od sposobu przechowywania i zagospodarowania obornika, który przez długi czas ulega rozkładowi beztlenowemu, stężenia wytwarzanych przez niego gazów są różne. Słabo wentylowane pomieszczenia i wyższe temperatury mogą zwiększyć ilość emitowanego metanu. W przypadku braku przepływu powietrza, jak np. w zadaszonych budynkach i stodołach, metan może się nagromadzić, uwięzić i spowodować wybuch. Jeśli jednak jest on bezpiecznie przechowywany, może być stosowany jako paliwo do sprzętu rolniczego i silników.
Siarkowodór (H2S), który występuje w wielu procesach rolniczych związanych z produkcją i zużyciem biogazu, stanowi zagrożenie, ponieważ uniemożliwia doprowadzenie tlenu do ważnych dla życia organów i tkanek organizmu. Ten chemiczny środek duszący pochodzi z beztlenowego rozkładu materiałów organicznych, takich jak obornik, i jest dobrze znany ze swojego zapachu zgniłych jaj. Jednak wyższe stężenia tego gazu utrudniają działanie zmysłu węchu, przez co staje się on niewykrywalny dla ludzkich zmysłów i zwiększa zagrożenie.
Amoniak (NH3) , znajduje się w odpadach zwierzęcych i może być rozprowadzany i emitowany dalej poprzez rozrzucanie gnojowicy na gruntach rolnych i rolniczych. Jest to charakterystyczny bezbarwny gaz o ostrym zapachu, który technicznie powstaje w wyniku rozkładu związków azotu w odpadach zwierzęcych. Jest szkodliwy dla zdrowia ludzi i dobrostanu zwierząt, ponieważ może powodować choroby układu oddechowego u zwierząt gospodarskich, a także podrażnienie oczu, ślepotę, uszkodzenie płuc, obok uszkodzenia nosa i gardła, a nawet śmierć u ludzi. Słaba wentylacja zwiększa szkody spowodowane przez ten gaz.
Dwutlenek węgla jest naturalnie wytwarzany w atmosferze, jednak jego poziom niebezpiecznie wzrasta w wyniku procesów rolniczych. CO2, który jest bezbarwny i bezwonny, jest emitowany przez sprzęt rolniczy, produkcję roślinną i zwierzęcą oraz inne procesy rolnicze. CO2 może gromadzić się w pewnych miejscach, takich jak zbiorniki na odpady i silosy, powodując wypieranie tlenu z powietrza i zwiększając ryzyko uduszenia się zwierząt i ludzi. Szczególnie niebezpieczne są szczelnie zamknięte silosy, zbiorniki na odpady i magazyny zboża, ponieważ może się w nich gromadzić CO2, co sprawia, że bez zewnętrznego dopływu powietrza nie nadają się one do przebywania w nich ludzi.
Dwutlenek azotu (NO2), należący do wysoce reaktywnej grupy podtlenków azotu, może w najgorszym przypadku spowodować nagłą śmierć po spożyciu, nawet przy krótkotrwałym narażeniu. Gaz ten powoduje uduszenie i jest emitowany z silosów w wyniku określonych reakcji chemicznych zachodzących w materiale roślinnym. Rozpoznawalny jest po zapachu przypominającym bielmo i ma tendencję do tworzenia czerwono-brązowej mgiełki. Ponieważ gromadzi się nad niektórymi powierzchniami, może przedostawać się przez zsypy silosowe na tereny, na których przebywają zwierzęta gospodarskie, i dlatego stanowi realne zagrożenie dla ludzi i zwierząt znajdujących się w pobliżu. Może również wpływać na czynność płuc, powodować krwawienia wewnętrzne i ciągłe problemy z oddychaniem.
Kontrola substancji niebezpiecznych dla zdrowia jest w Wielkiej Brytanii przepisem obowiązującym we wszystkich sektorach, w których pracownicy są regularnie narażeni na kontakt z wieloma szkodliwymi substancjami chemicznymi. Nie ma to większego zastosowania niż w sektorze rolniczym, w którym pracownicy stykają się z detergentami, środkami dezynfekującymi, pestycydami, nawozami, w tym azotanem amonu, oraz lekami weterynaryjnymi. Norma COSHH zawiera wskazówki i wytyczne dla pracodawców dotyczące ochrony pracowników przed tymi zagrożeniami.
Brytyjski Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej (COGAP) dotyczący redukcji emisji amoniaku został opracowany przez DEFRA we współpracy z sektorem rolniczym. Wyszczególnia on kroki, które należy podjąć w celu zmniejszenia emisji amoniaku w określonym czasie: o 8% do 2020 roku i o 16% do 2030 roku. Kroki, które należy podjąć, obejmują najlepsze sposoby przechowywania i stosowania nawozów organicznych, sposoby stosowania nawozów sztucznych oraz sposoby zmiany diety i warunków utrzymania zwierząt gospodarskich.
W Unii Europejskiej Komisja Europejska wprowadziła szereg dyrektyw i systemów regulujących kwestie bezpieczeństwa w sektorze rolniczym w państwach członkowskich. Należą do nich rozporządzenie UE nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych oraz rozporządzenie UE nr 668/2014 w sprawie sposobu stosowania rozporządzenia UE nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych.